سیستم برق خودرو پیچیده‌ترین و گسترده‌ترین بخش در یک وسیله نقلیه است. از زمانی که درب ماشین خود را باز می‌کنید تا وقتی که آن را قفل می‌کنید، به‌نوعی در حال استفاده از سیستم برق خودرو هستید. بنابراین باید با جزئیات بیشتری در مورد سیستم برق خودرو آشنا شوید تا در مواقع ضروری بتوانید مشکلات آن را رفع کنید. نکته جالب این است که که سیستم برق در خودروهای قدیمی چندان پیچیده نیست. این در حالی است که سیستم برق در خودروهای پیشرفته جدید متفاوت می‌باشد. صنعت تولید خودرو روز به روز در حال پیشرفت است و قطعات نرم افزاری و سخت افزاری آن تغییرات زیادی داشته‌اند. به همین دلیل است که خودروهای جدید به قطعات الکتریکی پیشرفته‌تری نیاز دارند. قطعات سیستم‌های بررق خودروهای جدید مجهز به قطعات کامپیوتری خاصی هستند که در صورت آسیب دیدن امکان روشن کردن آن را نخواهید داشت. در ادامه این مقاله در مورد سیستم برق خودروها، اجزای آنها و همچنین نقش و نحوه عملکرد آنها بیشتر آشنا خواهید شد.
اهمیت سیستم برق در خودرو
از زمانی که درب خودرو را باز می‌کنید تا زمانی که به مقصد می‌رسید و ماشین خود را خاموش می‌کنید، به سیستم برق خودرو نیاز دارید. در واقع وقتی شما کلید روی دزدگیر خودروی خود را می‌فشارید، در آن لحظه از باتری، فیوزها، چراغ‌های راهنما و مدارهای دزدگیر استفاده می‌کنید. در زمان روشن کردن خودرو نیز ابتدا باید سیستم امولایز فعال شود تا درستی کلیدی که وارد سوئیچ می‌شود را تایید کند.
البته در مرحله بعد، مدارهای مرتبط با آمپرهای پشت فرمان و مدار چراغ‌های خودرو نیز باید فعال شوند. در مراحل باز کرن سوئیچ خودرو ممکن است بعضی از مدارها و اجزای آنها فعال شوند، اما شروع به کار نکنند. مثلا مدار مربوط به پمپ بنزین در زمان باز کردن سوئیچ فعال می‌شود، ولی پس از روشن شدن موتور شروع به کار می‌کند. آخرین مرحله از باز شدن سوئیچ مربوط به فعال شدن همه مدارها و سیستم‌های خودرو می‌شود.
اجزای سیستم برق خودرو
سیستم برق خودرو دارای بخش‌های مختلفی است که آشنایی با آنها به شما کمک می‌کند تا در مواقع خرابی، در کمترین زمان ممکن متوجه ایراد آنها شوید. سیستم برق خودرو 5 بخش مختلف دارد که عبارتند از بخش تولید کننده، ذخیره کننده، توزیع کننده، کنترل کننده و مصرف کننده برق. در ادامه با هر یک از این بخش‌ها و عملکردشان در سیستم برق خودروها بیشتر آشنا خواهید شد:
بخش تولید کننده برق
مهم‌ترین تفاوت خودروهای قدیمی با پیشرفته، در بخش تولید کننده برق است. دینان در خودروهای قدیمی کار تولید برق را در سیستم برق خودرو انجام می‌داد. در حالی که خودروهای پیشرفته امروزی از آلترناتور برای تولید برق استفاده می‌کنند. آلترناتور یک قطعه همچن ژنراتور کوچکی است که نیروی مکانیکی را توسط تسمه از موتور گرفته و برق 12 ولتی با توان بالا را تولید می‌کند. این قطعه برق تولید شده را به بخش ذخیره نیرو یا باتری تحویل می‌دهد. اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم، آلترناتور نقش شارژ کردن باتری خودرو را در زمان روشن بودن بر عهده دارد.
ذخیره کننده انرژی
وقتی اتومبیل خاموش است، دینام برقی تولید نمی‌کند و اجزای مختلف خودرو که نیاز به برق دارند، آن را از باتری تامین می‌کنند. بالابر شیشه‌ها، قفل درب‌ها، چراغ‌های خودرو، فلاشرها و استارت خودرو در زمان خاموش بودن آن نیاز به برق دارند. وظیفه تامین برق مورد نیاز این بخش‌ها در موقع خاموشی موتور اتومبیل، بر عهده باتری است. در واقع باتری در زمان روشن بودن خودرو، انرژی الکتریکی آلترناتور یا دینام را در خود ذخیره می‌کند. بنابراین در زمان خاموش بودن موتور، باتری انرژی برق مورد نیاز اجزای مختلف را تامین می‌کند.
توزیع کننده برق
سیم کشی برق خودرو یا توزیع کننده برق خودرو یکی از حساس‌ترین قسمت‌های اتوموبیل است که وظیفه برق رسانی از تولید کنندگان به مصرف کنندگان یا ذخیره کنندگان را بر عهده دارد. سیم‌های روکش‌دار توزیع‌کننده برق انواع مختلفی دارند و نوع آنها بسته به نوع مصرف‌کننده متفاوت می‌باشد.
برای این که در سیستم برق خودرو بی نظمی ایجاد نشود، سیم‌های هم مسیر را درون یک لوله پلاستیکی قرار می‌دهند یا با چسب بهم می‌چسبانند. در چنین شرایطی به جای تعداد بالایی از سیم‌ها، چند دسته سیم داریم که شناسایی آنها بسیار راحت است.
از آنجایی که تعداد، مکان و نوع قرارگیری مصرف کننده‌ها در اتوموبیل‌های مختلف با هم فرق دارند، نوع سیم کشی و دسته سیم‌های آنها نیز کاملا متفاوت است. دسته سیم‌ها درون اتاق خودرو قرار داده می‌شوند و تمامی مصرف کننده‌های خودرو را تغذیه می‌کنند.
کنترل کننده های برق خودرو
یکی دیگر از مهم‌ترین قسمت‌های سیستم برق خودرو کنترل کننده‌ها هستند که کلیدهایی هستند که بر سر راه سیم هر مصرف کننده قرار می‌گیرند. لازم نیست همه مصرف کننده‌ها همیشه روشن باشند، مثلا نیازی نیست چراغ‌های خودرو همیشه روشن بمانند. در واقع باید وقتی که راننده تصمیم به استفاده از آنها می‌گیرد، بتواند از هر یک از آنها استفاده کند.
چهار قسمت اصلی برق‌رسانی خودرو را که توضیح دادیم، در قدیمی‌ترین خودروها تا جدیدترین آنها وجود دارد، با این که عملکرد آنها متفاوت است. علاوه بر اجزای اصلی، قطعات و اجزای دیگری نیز وجود دارند که در غیاب آنها، سیستم برق خودرو درست کار نمی‌کند. در ادامه هر یک از این موارد را توضیح می‌دهیم:
مدار برق خودرو
مدار برق خودرو که وظیفه انتقال انرژی الکتریکی و عملکرد قطعات مرتبط با برق را بر عهده دارد دارای اجزای زیر است:
مدار سیستم جرقه زنی، مدار سیستم خنک کننده، مدار دینام و استارت، مدار قفل مرکزی و دزدگیر، مدار چراغ ها، مدار گرمکن شیشه عقب، مدار برف پاک کن و مدار بخاری.
کامپیوتر خودرو
کامپیوتر یکی از اساسی‌ترین بخش‌های مربوط به برق خودرو است که با استفاده از آن می‌توان عیب سیستم برق خودرو را تشخیص داد. البته در اتومبیل‌های انژکتوری این بخش کار تنظیم و کنترل مقدار سوخت مصرف شده را بر عهده دارد.
انژکتور
انژکتور یکی دیگر از اجزای سیستم برق خودرو است که وظیفه آن ترکیب سوخت و هوا و تزریق آن به موتور است.
کويل خودرو
كويل که کار آن تقويت ولتاژ برق باتري است، جریان الکتریکی داخل باتری را که ولتاژ آن 12 ولت است به 7000 ولت می‌رساند. با این کار جریان به وجود آمده انرژی مورد نیاز برای ایجاد جرقه بین 2 الکترود را تامین خواهد کرد.
شمع
این بخش جزو مهم‌ترین قسمت‌های سیستم برق خودرو است که ولتاژ قوی کویل را به صورت پرتاب جرقه درمی‌آورد. کار شمع این است که در اتاق احتراق با انتقال جریان الکتریکی توسط وایرها به آنها انفجار ایجاد کند.
دلکو
دلکو یکی دیگر از مهم‌ترین بخش‌های سیستم برق خودرو است که با گرفتن انرژی از موتور، کار قطع و وصل جریان مدار اولیه کویل را انجام می دهد. بنابراین می‌توانیم بگوییم که وظیفه دلکو، قطع و وصل مدار اولیه، تقسیم ولتاژ خروجی کویل بین شمع‌ها و تنظیم پیش جرقه مناسب برای دور موتور است.
فیوز
فیوز یکی دیگر از اجزای فرعی سیستم برق خودروها است. در واقع در مسیر هر یک از قطعات برقی خودرو، یک یا چند فیوز قرار دارد. در صورتی که در هر یک از اجزای اصلی مشکلی ایجاد شود و جریان عبوری از آن بیش از حد مجاز شود، فیوز می‌سوزد و جریان برق متوقف می‌شود. البته با سوختن فیوز جریان برق قطع می‌شود و از افزایش حرارت و آسیب به اجزای اصلی سیستم جلوگیری خواهد شد.
کاربردهای برق خودرو
سیستم برق خودرو زیر مجموعه‌ای از کابین خودرو است که یکی از سیستم‌های پیچیده اتومبیل می‌باشد. سیستم برق خودرو هر روز در حال پیشرفت بوده و طبیعتا پیچیده‌تر می‌شود. باتری هر خودرو قلب تپنده آن است که با استفاده از این خودرو روشن می‌شود. در ادامه مهم‌ترین کاربردهای برق خودرو را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- بالا و پایین شدن شیشه اتومبیل
- روشن کردن چراغ
- استارت زدن و روشن شدن خودرو
- روشن کردن چراغ‌های راهنما
- عمل کردن دزدگیر خودرو
- عملکرد سوییچ خودرو
- روشن شدن سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی
عیب‌یابی سیستم برق خودرو
مشکلات برق خودرو را می‌توان با چند روش مختلف تشخیص داد. اولین علامت بروز مشکل برقی در خودرو نوسان در قسمت‌های برقی به‌خصوص سیستم روشنایی خودرو است. اگر چنین مشکلی پیش آمد، ابتدا جعبه فیوز را بررسی کنید تا از سالم بودن فیوزها مطمئن شوید. زیرا ممکن است سیستم برق خودرو سالم باشد و فقط نیاز به تعویض یک فیوز داشته باشید.
در برخی موارد ممکن است مشکلات سیستم برق از سیم‌کشی با دینام خودرو باشد. مشکلاتی مانند کم یا زیاد شدن تولید برق یا اختلال تولید برق خودرو بر اثر پارگی تسمه مربوط به دینام خودرو می‌باشد. در مواردی هم کم‌کاری یا خرابی باتری باعث بروز مشکل در سیستم برق خودرو می‌شود. مشکلاتی مانند خرابی یا سولفاته شدن اتصالات باتری نیز می‌تواند در روند تولید یا توزیع برق اختلال ایجاد کند.
در چنین شرایطی حتی اگر دینام به‌درستی عمل کند، باتری برق تولید شده را ذخیره نخواهد کرد. در مورد باتری‌های اسیدی هم ممکن است بهم خوردن تعادل میزان آب و اسید عملکرد باتری را دچار مشکل کند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، این است که حتی در صورت پیدا کردن منشأ مشکل سیستم برق خودرو، خودتان وارد عمل نشوید. برای عیب و یابی و تعمیرات مربوط به سیستم برق خودرو، پیشنهاد می‌کنیم آن را به یک متخصص بسپارید.
جمع‌بندی
در این مقاله از نورگستر بسحق در مورد سیستم برق خودرو، هر یک از اجزای آن و عملکردشان آشنا شدیم. گفتیم سیستم برق خودرو از 4 بخش اصلی تشکیل شده است که هر یک قطعات مخصوص به خود را دارند. علاوه بر این سیستم برق خودرو اجزای کمکی مختلفی دارد که هر یک نقش محافظتی و تکمیلی برای سیستم برق اتومبیل را بر عهده دارند. با آشنایی با این قطعات به راحتی می‌توانید ایرادات احتمالی سیستم برقی ماشین خود را تشخیص دهید. البته پیشنهاد می‌کنیم حتی اگر مشکل را متوجه شدید، برای تعمیر آن خودتان دست به کار نشوید. یک تعمیرکار متخصص می‌تواند علاوه بر تشخیص درست، سیستم برق خودروی شما را بدون ایجاد هیچ مشکلی تعمیر کند.
همچنین بخوانید:
